Βρεθήκαμε εψές σε μια τρυφερή παρέα, την τιμιότερη που είχα να βρεθώ πολλά χρόνια τώρα. Μιλήσαμε -το πιστεύετε ή όχι- για ποίηση και λογοτεχνία, απαγγείλαμε ποιήματα (άγνωστοι σχεδόν μεταξύ μας), σπάσαμε τις ντροπές όπως η φλόγα σκάει τον πάγο. Σταθήκαμε για αρχή, περισσότερο στις γνωστές πένες, κι έτσι βρήκα αφορμή να σκαλίσω δυο λόγια επίκαιρα.
Ο ένας από τους δύο πυλώνες της δυτικοβραβευμένης νεοελληνικής λογοτεχνίας είναι ο Σμυρνιός Γιώργος Σεφεριάδης. Για πολλούς, πάμπολλους, οι αβράβευτοι συγγραφείς και ποιητές μας αξίζουν έτι μεγαλύτερης προσοχής, αφού κατά το σύνηθες, ένα μάτσο ποικίλων συγκυριών, μη δε και συμφερόντων, κάθε φορά οδηγούν στα βάθρα των τιμών. Κείνο το βράδυ της Παρασκευής 11.9.1963 στη Στοκχόλμη ο Σεφέρης ήταν σκεπτικός μέσα στην αναγνώρισή του. Παρέλαβε το ύψιστο βραβείο Nobel κι εκφώνησε έναν λόγο – ποίημα, ψιθύρισε μια προφητεία πολυσήμαντη.
* … Ἀνήκω σὲ µία χώρα µικρή. Ἕνα πέτρινο ἀκρωτήρι στὴ Μεσόγειο, ποὺ δὲν ἔχει ἄλλο ἀγαθὸ παρὰ τὸν ἀγώνα τοῦ λαοῦ, τὴ θάλασσα, καὶ τὸ φῶς τοῦ ἥλιου…
* … ἡ συνείδηση τῆς δικαιοσύνης εἶχε τόσο πολὺ διαποτίσει τὴν ἑλληνικὴ ψυχή, ὥστε νὰ γίνει κανόνας τοῦ φυσικοῦ κόσµου. Καὶ ἕνας ἀπὸ τοὺς διδασκάλους µου, τῶν ἀρχῶν τοῦ περασµένου αἰώνα, γράφει: «… θὰ χαθοῦµε γιατί ἀδικήσαµε …». Αὐτὸς ὁ ἄνθρωπος ἦταν ἀγράµµατος. …
* …Ἡ ποίηση ἔχει τὶς ρίζες της στὴν ἀνθρώπινη ἀνάσα – καὶ τί θὰ γινόµασταν ἂν ἡ πνοή µας λιγόστευε; Εἶναι µία πράξη ἐµπιστοσύνης – κι ἕνας Θεὸς τὸ ξέρει ἂν τὰ δεινά µας δὲν τὰ χρωστᾶµε στὴ στέρηση ἐµπιστοσύνης…
* … Σ’ αὐτὸ τὸν κόσµο, ποὺ ὁλοένα στενεύει, ὁ καθένας µας χρειάζεται ὅλους τούς ἄλλους. Πρέπει ν’ ἀναζητήσουµε τὸν ἄνθρωπο, ὅπου καὶ νὰ βρίσκεται. Ὅταν στὸ δρόµο τῆς Θήβας, ὁ Οἰδίπους συνάντησε τὴ Σφίγγα, κι αὐτὴ τοῦ ἔθεσε τὸ αἴνιγµά της, ἡ ἀπόκρισή του ἦταν: ὁ ἄνθρωπος. Τούτη ἡ ἁπλὴ λέξη χάλασε τὸ τέρας. Ἔχουµε πολλὰ τέρατα νὰ καταστρέψουµε. …»
Όταν ο ποιητής επέστρεψε με το βραβείο, δυο γυναίκες μόνον τον περίμεναν στο αεροδρόμιο, οι εφημερίδες κράτησαν τη διάκριση εντελώς υποτονικά, σχεδόν στα βουβά πέρασε μια είδηση για την οποία σήμερα θα μιλούσαν μερόνυχτα ακόμη και τα μεσημεριανά παρατράγουδα. Το σκηνικό στην Ελλάδα ήταν ιδιαίτερα τραχύ, είχαμε ήδη πάρει τη ζωή μας λάθος. Ο Σεφέρης θεωρούνταν δεξιός, η Ένωση Κέντρου μόλις είχε κερδίσει τις εκλογές, ως πρεσβευτής στην Κύπρο είχε να αντιμετωπίσει μια ύποτη παραφιλολογία για τους ρόλους που δήθεν έπαιξε εκεί.
Πέθανε την 22.9.1971, κι έβαλε έναν σουγιά στη καρδιά της χούντας, με τοσό πλήθος που συνέρρευσε για τον αποχαιρετισμό του. Όταν ξανασκύβεις σήμερα στα λόγια εκείνα, νιώθεις πως κάποιος παλμός χτυπούσε στα μηνίγγια του. Κάποια καμπανίσματα ήθελε να δονήσουν τον εφησυχασμό των αστών που προοδευτικά εκκολάπτονταν στους καναπέδες. Δεν κρατήσαμε σχεδόν τίποτε. Τα διαλύσαμε όλα. Τα ξεπουλήσαμε για ένα αδειανό πουκάμισο. Γίναμε ρομπότ, απάνθρωποι, κι ελπίζω όχι δειλοί, μακάρι ούτε τόσο άναδροι. Το μοναδικό χαρακτηριστικό της ελευθερίας, της δικαιοσύνης με την οποία μας γοήτευσε μιλώντας ο βραβευθείς, είναι η ανδρεία. Ελάτε, ας ψάξουμε τη γενναιότητα μέσα μας, αυτή μας έμεινε, σ΄αυτήν να ποντάρουμε, αυτήν και μόνο θα φοβηθούν τα όρνια.
xartografos
Χαρτογράφος - Ιστολόγιο μελέτης και διασκεδαστικής ελευθερίας 