Gerard ή Gerrit van Honthorst, "The dentist"
Gerard ή Gerrit van HONTHORST, "Christ crowned with thorns"
Με το που ξέσπασε η θύελλα της Προτεσταντικής Μεταρρύθμισης, η Καθολική Εκκλησία εξαπέλυσε ένα ευφάνταστο οπλοστάσιο ώστε να διασώσει το συστημικό της οργανισμό από «…τη διαφθορά και τον αιρετισμό, την επιστροφή στους μητρικούς καθολικούς κανόνες.» Το ιταλικό Μπαρόκ ως προπαγάνδα της ιταλικής εκκλησίας, δραματικό, πολύπλοκο, ασύμμετρο, υπηρέτησε αυτούς τους σκοπούς κόντρα στο γαλλικό μπαρόκ της αριστοκρατίας. Μιλούσε δυνατά στο φόβο και την ψυχοσύνθεση της μάζας των φτωχών κι αγράμματων πιστών. Έλπιζε να προσελκύσει τους ευλαβικούς ενορίτες μακριά από τους «προδότες» προτεστάντες απευθυνόμενο στα λυτρωτικά συναισθήματα, στη συγχώρεση και την ενσυναίσθηση. Πίνακες όπως «Ο Χριστός στεφανωμένος με αγκάθια» του Gerrit van Honthorst, έπαιξαν ετούτον ακριβώς το ρόλο, και οι καρδινάλιοι θα αγωνίζονταν σ΄αυτό το γήπεδο ως καλλιτεχνική προσπάθεια συγκράτησης των πιστών για περισσότερα από 150 χρόνια. Με το ταλέντο του ο Honthorst βρέθηκε έτσι στο αποκορύφωμα των αντιπαραθέσεων της θρησκευτικής και πολιτικής ατμόσφαιρας της Αντί -Μεταρρύθμισης και του Μπαρόκ κινήματος.
Gerard ή Gerrit van HONTHORST, Samson and Delilah
«Καραβατζιστές» εξάλλου υπήρξαν πολλοί, ξεχώρισαν όμως ο Γάλλος Georges de La Tour, oι Ολλανδοί Hendrick Terbrugghen και Dirck van Baburen. Το υψηλότερο μέλος όμως αυτής της συντροφιάς για να κλείσει το κουαρτέτο, επάξια φαίνεται να ανήκει σε έναν ακόμη Φλαμανδό, τον Χεριτ φαν Χόντχορστ (Gerard ή Gerrit van Honthorst 1592-1656) . Διάσημος πέρα από τη γενέτειρά του Ουτρέχτη, είχε ζήσει περισσότερο από μια δεκαετία στη Ρώμη κάνοντας νυχθημερόν σπουδές στο έργο του Καραβάτζιο. Φθάνει να τον ερμηνεύει, και μάλιστα στο τέλος να ανακαλύπτει τους δικούς του δρόμους προς το σκιοφωτισμό με απαλότερες ανταύγειες, και με μια πλουσιότερη διάχυση του φωτός σ’ όλη την επιφάνεια του πίνακα αντί της εκρηκτικής λάμψης του δασκάλου του που εντοπιζόταν σε στοχευμένα σημεία των έργων του.
Gerard ή Gerrit van HONTHORST, The Prodigal Son 2, Ο Άσωτος υιός 2
Στην Ιταλία ήταν που του απέδωσαν και την προσωνυμία «Gherardo delle Notti», δηλαδή «Γκεράρντο της Νύχτας«, ειδικά λόγω των γλυκύτατων νυχτερινών σκηνών με φωτισμό κεριών. Με την επιστροφή του περί τα 1620 στην Ολλανδία ίδρυσε μια ακμάζουσα σχολή ζωγραφικής, ενώ μέχρι το 1625 γίνεται πλέον το επίκεντρο της κοσμικής ζωγραφικής, δέχεται προσκλήσεις και τιμές, δειπνεί με τον Ρούμπενς στο σπίτι του και ζωγραφίζουν παρέα. Τα κασέ του ανεβαίνουν, βασιλιάδες και πριγκίπισσες ζητούν πορτρέτα και μαθήματα, η σχολή του μπορεί μέχρι και 20 μαθητές ταυτοχρόνως να εκγυμνάζει όπου ο καθένας πληρώνει περισσότερα από 100 φλορίνια ετησίως – πολύ καλά λεφτά ! Ο Δούκας του Μπάκιγχαμ, οι βασιλείς της Βοημίας, ο οίκος των φλωρεντινών Μεδίκων ως βασιλείς πλέον της Γαλλίας ήταν μερικοί μόνο από τους ήρωες των προσωπογραφιών του.
Gerard ή Gerrit van HONTHORST, Childhood of Christ
Gerard ή Gerrit van HONTHORST, Happy violonist with a glass of wine
Ωστόσο εκείνος συναρπάζεται από τις ζωές των απλών ανθρώπων, ψάχνει τις λεπτομέρειες, θέλει ν΄αδράξει τη στιγμή, το αστραπιαίο βλέμμα της συγκίνησης πριν χαθεί για πάντα. Καταγράφει κάθε πρόσωπο με επιμέλεια, στέκεται στην ξεχωριστή έκφραση του καθενός, γυρεύει ένα ρεαλιστικό κόσμο ν’ αφήσει πάνω στον καμβά. Δεν είναι ο μανιεριστής των υπερβολών, είναι ένας απλός αφηγητής, ένας νατουραλιστής τεχνίτης, που ξεπέρασε τον αριστοκρατισμό κι έμεινε στην ιστορία της Τέχνης για το ζωντάνεμα της καθημερινότητας, όχι για τα πάμπολλα στέμματα που ζωγράφισε. Έξοχο μνημείο της μεγάλης Ολλανδέζικης ζωγραφικής οικογένειας, έπαιξε με τα καντηλέρια όσο λίγοι, και αντιγράφηκε άλλωστε όσο ελάχιστοι. Μπορεί να υπηρέτησε και τρίτους σκοπούς υπέρ του καθολικού κληρικαρισμού της εποχής του και κόντρα στους προτεστάντες, όμως εν τέλει πόσες δημόσιες ανθρώπινες εκφράσεις δεν υπηρετούν αόρατα κίνητρα, αγαθά ή σατανικότερα ;
ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΟΣ
Χαρτογράφος - Ιστολόγιο μελέτης και διασκεδαστικής ελευθερίας 